Van verwijten naar verbinding

We praten elke dag met onze partner, kinderen, collega's of vrienden. Soms gaat dat moeiteloos, maar soms juist helemaal niet. Woorden die bedoeld zijn om te verbinden, zorgen dan juist voor afstand, terwijl we eigenlijk alleen maar contact willen maken.

De Amerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg ontwikkelde een eenvoudige maar diepgaande manier om opnieuw die verbinding te vinden: Geweldloze Communicatie. Niet om alles harmonieus te houden, maar om eerlijk te kunnen zeggen wat er in je leeft — zonder verwijt. Zodat er weer ruimte ontstaat voor echt contact.

Wat is Geweldloze Communicatie?

Geweldloze Communicatie gaat niet over beleefd praten of de juiste woorden kiezen. Het gaat over contact maken met jezelf — met je gevoelens en je behoeften — voordat je reageert op de ander. In plaats van te zeggen wat de ander verkeerd doet, ontdek je wat er in jou geraakt wordt. Zo verschuif je van verwijt naar bewustzijn. Van spanning naar begrip. Van oordeel naar contact.

Een herkenbaar voorbeeld

Je zit aan tafel met je gezin. Jullie eten en praten wat, maar je partner of kind zit ondertussen op zijn telefoon. Je merkt dat er iets in je begint te knagen. Je zou kunnen zeggen:

"Kun je die telefoon nou nooit eens wegleggen?!"

Maar dat roept vaak alleen maar weerstand op. Probeer dit eens, volgens de vier stappen van Geweldloze Communicatie:

• Waarnemen – Beschrijf wat je ziet, zonder oordeel of woorden als “nooit” of “altijd”: “Ik zie dat je tijdens het eten op je telefoon zit.”
• Gevoel – Benoem wat dit in jou oproept: "Ik voel me verdrietig en een beetje gefrustreerd."
• Behoefte – Geef aan welke behoefte of waarde er speelt: "Ik heb behoefte aan contact en samen zijn aan tafel."
• Verzoek – Vraag iets concreets, zonder te eisen: "Zou je je telefoon even weg willen leggen, zodat we samen kunnen eten?"

Door deze stappen te volgen, spreek je vanuit jezelf en niet vanuit verwijt. Het kan in het begin wat onnatuurlijk of ongemakkelijk voelen — dat is helemaal normaal. Oefening baart kunst: hoe vaker je dit probeert, hoe vanzelfsprekender en rustiger het gaat.

Oefening: vier stappen van Geweldloze Communicatie toepassen

Kies een gesprek dat je binnenkort wilt hebben, of een moment waarop je merkt dat er spanning is. Loop in gedachten of in de praktijk de vier stappen door:

• Waarnemen – Wat gebeurt er concreet? Beschrijf wat je ziet of hoort, zonder oordeel of interpretatie.
• Gevoel – Welke emotie voel je echt? Frustratie, verdriet, onrust, of iets anders?
• Behoefte – Welke behoefte ligt er achter dat gevoel? Bijvoorbeeld verbinding, rust, duidelijkheid.
• Verzoek – Wat wil je concreet vragen van de ander, zodat jullie beiden meer ruimte en begrip ervaren?

Probeer het één keer bewust, bijvoorbeeld bij het avondeten of in een kort gesprek met je partner, collega of kind. Het kan in het begin wat onwennig voelen — maar blijf het oefenen. Met elke keer wordt het makkelijker, en merk je dat de gesprekken lichter en verbindender worden.

Afronding

Wanneer je leert spreken vanuit wat je voelt en nodig hebt, merk je dat gesprekken lichter worden. De ander hoort je beter, en jij voelt je meer ontspannen. Communiceren vanuit rust is een vaardigheid die je leert door te oefenen. Elke keer dat je even pauzeert en bij jezelf blijft, ontstaat er meer ruimte, begrip en verbinding. En die rust werkt door in alles: in je relaties, je werk, je gezin, en vooral in jezelf.